نوسان قیمت نفت به صنایع پتروشیمی فر صت سودده شدن نمی دهد.

 نیمه دوم سال 2009 پس ازیک دوره پر چالش شش ماهه ، تقاضای رو به افزایش محصولات پتروشیمی در آسیا برای تولید کنندگان چشم انداز امید بخشی از پایان وخیم ترین دوره رکود جهانی اقتصاد را به تصویر کشیده بود. اما هزینه ها و در نتیجه حاشیه های سود صنعت پتروشیمی چنان به خوراک نفت و گاز و نوسانات
 قیمت های جهانی حامل های انرژی وابسته است که دیگر جائی برای نقش آفرینی عامل افزایش تقاضا باقی نمی ماند.

  پس از افزایش قیمت نفت خام از بشکه ای 45 دلار  در ژانویه 2009 به بالاترین رقم آن سال یعنی 72 دلار رسید و تا پایان آن سال در سطح 60 دلار ثابت ماند. همچنین در طی همین سال قیمت گاز طبیعی از 40/5 دلار بر میلیون " بی تی یو" در ژانویه 2009 با کاهشی 40 درصدی به رقم 27/3 دلار سقوط کرد. در حالیکه درست یک سال قبل از آن یعنی در جولای 2008 طی یک دوره 12 ماهه قیمت گاز به 01/13 دلار هم رسیده بود. امروزه گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه در تولید بسیاری از محصولات پتروشیمی مصرف دارد و از این رو انتظار می رود که ارزان شدن گاز بر قیمت محصولات پتروشیمی  فشار آورده و آن را کاهش دهد. اما آگاهان صنعت بر این باورند که مثل همیشه این نفت خام است که قیمت محصولات پتروشیمی را دیکته می کند. اتان دومین بخش تشکیل دهنده گاز طبیعی پس از متان ، خوراک پر مصرف پتروشیمی در منطقه خاور میانه و ایالات متحده است. نفتا خوراک مورد استفاده در اروپا و بیشتر مناطق آسیا نیز  در حین فرایند پالایش نفت جهت تولید بنزین خودرو از نفت جدا می شوند.

هزینه های تعیین کننده

  به گفته مدیر عامل موسسه جهانی پژوهش در مواد شیمیائی بانک بریتانیائی " اچ اس بی سی" مستقر نیویورک، دو سوم ظرفیت جهانی مواد شیمیائی چون آمونیاک ، اوره و اتیلن تحت مالکیت تولید کنندگان نفت خام قرار دارد. مثلا بیش از 60 درصد از صنعت انرژی بر کودهای آمونیاک و اوره وابسته به مواد اولیه ای غیر از گاز ظبیعی است. به نظر این مقام مسئول همین تولید کنندگان هستند که کماکان قیمت فروش محصولات پتروشیمیائی را تعیین میکنند.

  پل هاجز رئیس هیات مدیره شرکت مشاوره مواد پتروشیمی" اینترنشنال ئی کم" مستقر در لندن نظری مشابه مدیر " اچ اس بی سی" دارد. به گفته هاجز" اگر می شد تمام بازار را با محصولات مبتنی بر گاز تامین کرد آنگاه گاز تعیین کننده قیمت بود اما این کار شدنی نیست بنابراین چاره ای جز استفاده از نفت برای تامین بقیه تقاضای نیست.”

باید توجه داشت که وابستگی تاریخی قیمت نفت خام و محصولات پتروشیمیائی بسیار قوی تر از وابستگی قیمت گاز طبیعی و اتیلن است. بررسی ها این نظریه را تقویت می کند که برای اتیلن قیمت ها کماکان توسط تولیدکنندگان نفت خام تعیین خواهد شد و کاهش قیمت گاز طبیعی تاثیری در جهت کاهش قیمت اتیلن نخواهد داشت.

  به گفته حسن احمد مدیر " اچ اس بی سی" با توجه به طبیعت تولید مواد شیمیائی در خاور میانه که به دلیل قراردادهای تامین خوراک بلند مدت ساختار هزینه ای ثابتی دارند و هر گونه تغییر در قیمت انرژی (نفت) و به تبع آن در قیمت محصولات پتروشیمی تقریبا بی کم و کاست به ردیف سود یا زیان خالص شرکت منتقل می شود." بنابراین سقوط قیمت نفت خام ریسک قابل توجهی برای تولید کنندگان مواد پتروشیمی در خاور میانه محسوب می شود. هرگونه افت سریع قیمت جهانی نفت خام بر مزیت هزینه ای آن بر رقبا تاثیر منفی گذاشته و حاشیه سود آنان را کاهش می دهد.

تقاضای رو به کاهش

  گزارش آژانس بین المللی انرژی مستقر در پاریس تحت عنوان " چشم انداز میان مدت بازار نفت” تصریح می کند که پیش بینی تقاضای نفت از اواسط سال 2008 حتی در خارج از کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به شدت کاهش یافته و چشم انداز قیمت ها را با ابهام روبرو ساخته است. در اثر کاهش تقاضای نفت از اواسط سال 2008 حتی در خارج از کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به شدت کاهش یافته و چشم انداز قیمت ها را با ابهام روبرو ساخته است. در اثر کاهش ناشی ازاقتصاد ضعیف جهانی عملکرد اقتصادی صنعت پتروشیمی طی یک سال گذشته به شدت تحلیل رفته است. مثلا غول پتروشیمی عربستان " سابیک" در صورت های مالی خود 8/1 میلیارد ریال سعودی( معادل 480 میلیون دلار) کاهش در سود خالص نسبت به سال قبل گزارش کرده است. بازگشت ثبات اقتصادی از سه ماهه دوم آغاز شده و افزایش اندکی در تولید دیده می شود اما اثر ناچیزی از سود آوری در آن دیده می شود و در این بازار اشباع شده از محصول، انتقال هزینه ها به مصرف کنندگان تقریبا غیر ممکن است.

  در آسیا رشد اقتصادی و مصرف بالای چین تقاضا را افزایش داده است و با اخبار امیدوارکننده ای که از رشد اقتصادی چین بزرگترین مصرف کننده مواد پتروشیمی خلیج فارس به گوش می رسد تولیدکنندگان منطقه امیدوارند که قیمت های نفت و حاشیه های سود به رشد صعودی خود ادامه دهند.

  هر چند نباید این تذکر پل هاجز رئیس هیات مدیره شرکت مشاور " اینترنشنال ای کم" را از نظر دور داشت که " اگر تقاضا نباشد و محصولات در انبارها بمانند ممکن است با مشکل روبرو شویم". وی معتقد است نمی توان با اطمینان در مورد وقوع چنین پیش آمدی اظهار نظر کرد.اما شواهد محیطی کافی برای نگران بودن وجود دارند."

............................................................................................................................................................................................................

منبع: MEED/JULY, 23, 2009